Historia

Skansen Górniczy Zaclerz powstał na terenie byłej głębinowej kopalni węgla kamiennego Jan Šverma. Skansen został udostępniony do zwiedzania dnia 29. 06. 2012 r. przez organizację pożytku publicznego Důl Jan Šverma.

Pierwsze wzmianki dotyczące eksploatacji węgla kamiennego na ziemi zaclerskiej pochodzą z roku 1570 r. Z tego okresu pochodzi pierwszy dokument nadania pola górniczego, przechowywany w klasztorze w Krzeszowie, pod którego opactwo należała ziemia zaclerska. Wydobycie węgla kamiennego poprzedzało prawdopodobnie wydobycie i hutnictwo rud żelaza, o czym świadczą odkrycia archeologiczne.

Wydobycie węgla kamiennego na skalę przemysłową datuje się od lat trzydziestych dziewiętnastego wieku, tj, wraz z udostępnieniem szybów Jiří, Maria, Julia i Eliška oraz wprowadzeniem parowych maszyn wyciągowych. Szyby te dały początek powstawaniu oddzielnych kopalń, które dopiero po roku 1945 połączono w jedno przedsiębiorstwo pod nazwą Důl Jan Šverma (Kopalnia Jan Šverma).

W latach pięćdziesiątych XX wieku wydrążony został nowy szyb, który zastąpił szyb Maria. W latach sześćdziesiątych XX wieku zakończono również eksploatację szybu Eliška - pamiątką po nim jest już tylko hałda nosząca tę samą nazwę.

Eksploatację głębinowa kopalni Jan Šverma zakończono na dzień 31. 12. 1992 r. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów Republiki Czeskiej w związku nieopłacalnością wydobycia. W trzewiach kopalni zostało jeszcze około 75 mln ton węgla kamiennego.

W pierwszej fazie likwidacja kopalni była prowadzona przez firmę GEMEC s.r.o., a od roku 2000 firmę GEMEC-UNION a.s. Kopalnia, jako jedyna w Republice Czeskiej została zlikwidowana poprzez całkowite wypełnienie pustek poeksploatacyjnych szybko tężejącą podsadzką hydrauliczną produkowaną z wielkogabarytowych odpadów budowlanych. Metoda ta zapobiegła późniejszym problemom związanym z osiadaniem i zapadaniem powierzchni i wyrzutami gazów kopalnianych.

Po zakończeniu eksploatacji głębinowej zostało jednak zachowane pole eksploatacyjne Zaclerz, dlatego od roku 1998 rozpoczęto odkrywkową eksploatację pokładów wychodzących na powierzchnię. Metodą głębinową wydobyto do tej pory 26 mln ton węgla, metodą odkrywkową na razie tylko 330 tysięcy ton. Eksploatacja odkrywkowa pozwoliła jednak na odkrycie wielu unikatowych okazów paleontologicznych, które są eksponowane w maszynowni szybu Jan.

Odwiedzający w ramach wycieczki zobaczą brudne szatnie (łańcuszkowe), gdzie górnicy rozpoczynali swoją zmianę i przejdą przez cechownię do budowli szybu kopalni Jan, w której jest możliwość dostać się z trasy kolejki na wieżę szybową Jan, o wysokości 52m. Z wieży pojawi się panoramiczny widok na Karkonosze, na pierwszym miejscu Śnieżka i Vraní góry ze Špičákem, ale również widok na cały obszar. Następnie odwiedzający udadzą się w kierunku nowo otwartej sztolni Jitřenky, której długość wynosi około 100m i można tutaj zobaczyć piękne złoże węgla. Wycieczka zakończy się w maszynowni kopalni Jan, w której znajduje się oryginalna maszyna górnicza, ale również ekspozycja poświęcona wyposażeniu górniczemu oraz znaleziska paleontologiczne.

významní partneři